Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej

Patroni Muzeum – rodzina Ulmów, mieszkała we wsi Markowa, gdzie w okresie II wojny światowej ukrywała w swoim domu dwie żydowskie rodziny. 24 marca 1944 roku małżonkowie Józef i Wiktoria, będąca w dziewiątym miesiącu ciąży, wraz z sześciorgiem dzieci i ośmioma ukrywanymi Żydami zostali rozstrzelani przez niemieckich żandarmów. W 1995 roku jerozolimski instytut Yad Vashem odznaczył pośmiertnie rodzinę Ulmów medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. W 2010 roku nadano im Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, a w Kościele rzymskokatolickim prowadzony jest ich proces beatyfikacyjny. 17 marca 2016 roku została uroczyście otwarta placówka muzealna, która jako jedyna w kraju jest poświęcona w całości tym Polakom, którzy w czasie zagłady z narażeniem życia ratowali ludność żydowską. Oryginalny budynek muzeum, jego otoczenie i wewnętrzna ekspozycja, to wielowymiarowy symbol pamięci i hołdu złożonemu tym ludziom. Budowla o prostym i surowym kształcie przypomina zwykłą wiejską chatę, ale do jego wzniesienia użyto materiału zwanego cortenem (rdzewiejąca stal), który symbolizuje upływ czasu. Ekspozycja natomiast składa się z zachowanych dokumentów, multimedialnych relacji, zdjęć oraz map związanych z ideą obiektu. W centrum wystawy znajduje się szklany kubik o wymiarach 5 x 8 metrów, który jest makietą domu Ulmów w skali 1:1. Przed wejściem do budynku głównego znajduje się plac z podświetlonymi tabliczkami, na których umieszczono nazwiska Polaków, zamordowanych w czasie II wojny za pomoc udzielaną Żydom. Obok wznosi się Mur Pamięci, a na nim kolejne tabliczki. Tutaj wymienione są nazwiska osób z Podkarpacia, które niosły pomoc starszym braciom w wierze. Na zboczu niewielkiego wzniesienia, w bezpośrednim otoczeniu muzeum, powstał Sad Pamięci. To też symbol z jednej strony nawiązujący do sadowniczych pasji Józefa Ulmy, a z drugiej do Ogrodu Sprawiedliwych wśród Narodów Świata na Wzgórzu Pamięci Instytutu Yad Vashem w Jerozolimie. Wśród drzew umieszczono podświetlone tablice z nazwami miejscowości z terenów II Rzeczpospolitej, z których pochodzili i w których działali polscy Sprawiedliwi wśród Narodów Świata. Nadało to muzeum ponadregionalny charakter. W centrum Sadu stoi oryginalny pomnik ku czci rodziny Ulmów. W muzeum odbywają się sympozja naukowe, spotkania, warsztaty badawcze i edukacyjne, w których podejmuje się między innymi ważny i często trudny temat skomplikowanych relacji polsko-żydowskich. Markowa 1487, tel.: 17 224 10 15, 17 225 47 75, www.muzeumulmow.pl