Bazylika Wniebowzięcia Matki Bożej

Kult Matki Bożej zapoczątkowało cudowne zdarzenie opisane w 1765 roku: „Roku Pańskiego 1513 dnia 15 sierpnia. Na tem miejscu, na którem jest kościół oo. Bernardynów mieszkał nijaki Jakub Adoz urodzenia ubogi kmiotek, z cnoty znamienity człowiek. Ten, gdy się po sadzie swoim wieczorem przechodzi w dzień Wniebowzięcia Najświętszej Matki Boskiej, z nagła obaczy światłość otaczającą gruszkowe drzewo, i uważa szum z liścia drzewa owego, bojaźnią zdjęty, przystąpi bliżej i głos słyszy: Nie bój się, chcę ja na tym miejscu chwałę Syna mego widzieć i pociechy dodać utrapionym. Gdy Jakub powiedział, co się dzieje, wybiegli wszyscy i obaczyli na gruszce obraz, to jest statuę z drzewa rżniętą Najświętszej Maryi piastującej Syna na lewej ręce, a w prawej berło królewskie trzymającej”. Postawiono na miejscu zdarzenia niewielką kapliczkę, a później drewniany kościółek. Na początku XVII wieku ówczesny właściciel miasta, Mikołaj Spytek Ligęza, nakazał wzniesienie na niewielkim pagórku murowanego kościoła o charakterze obronnym, teren ten bowiem znajdował się poza granicami miasta. Wnętrze kościoła miało pełnić także funkcję rodowego mauzoleum fundatora. W bezpośrednim sąsiedztwie świątyni założono początkowo niewielki klasztor, do którego sprowadzono ojców bernardynów. Ligęza umarł w 1637 roku i zgodnie z przekazaną wolą jego szczątki miano złożyć pod progiem kościoła. Kościół został przebudowany w połowie XVIII w. Największym skarbem jest otoczona czcią cudowna figura Matki Bożej, zwanej Rzeszowską, znajdująca się w bocznej kaplicy. Na jej ścianach widnieją ciekawe prymitywistyczne malowidła wotywne przedstawiające historię i cudowne zdarzenia związane z figurą. Są cennym materiałem nie tylko dla teologów, ale przede wszystkim etnografów – pokazują bowiem postaci w tradycyjnych strojach z epoki – oraz językoznawców – malowidła są opatrzone opisami. Ołtarz główny to alabastrowa płaskorzeźba przedstawiająca zdjęcie Chrystusa z krzyża, otoczona scenami Męki Pańskiej. We wnękach ścian bocznych umieszczono osiem wykonanych z alabastru naturalnej wielkości klęczących postaci ze złożonymi do modlitwy dłońmi – tzw. oranty (od łac. ora – modlić się). Są to przedstawiciele rodu Ligęzów, fundatorów świątyni. Warto podkreślić, że jest to największy w Europie zbiór rzeźb alabastrowych tego rodzaju. Na uwagę zasługują także bardzo ciekawe polichromie, szczególnie sufitowa w nawie głównej, przedstawiająca scenę Wniebowzięcia Maryi oraz postacie czterech ewangelistów.